در آستانه سالروز خیزش انقلابی آبان قرار گرفته ایم. در شامگاه ۲۳ آبان ۱۳۹۸، افزایش ناگهانی و همزمان بهای بنزین اعلام شد؛ تصمیمی که از بامداد ۲۴ آبان به اجرا در آمد و موجی از اعتراض سراسری را برانگیخت. اوج اعتراض‌ها در روزهای ۲۵ و ۲۶ آبان بود. قطع سراسری اینترنت، حضور سنگین نیروهای امنیتی و به‌کارگیری سلاح گرم و حتی در مواردی سلاح سنگین، تصویری تکان‌دهنده از مواجهه حکومت با شهروندان معترض به نمایش در آورد. شمار دقیق جانباختگان هرگز اعلام نشد؛ مقامات رژیم به کشته‌شدن «چند صد نفر» اذعان کردند و خبرگزاری رویترز با استناد به منابع داخلی رقم تقریبی ۱۵۰۰ نفر را گزارش داد. هزاران نفر نیز بازداشت شدند و بسیاری هنوز با پیامدهای حقوقی و روانی آن روزها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
اما آنچه در هفته آخر آبان ۱۳۹۸ بوقوع پیوست خیزشی ناگهانی و بدون زمینه نبود. بلکه آتشفشان خشمی بود که طی چهار دهه روی هم انباشته شده بود. بحران اقتصادی، تورم فزاینده، سقوط ارزش ریال، سقوط قدرت خرید کارگران و حقوق‌بگیران، فساد و رانت خواری، بی اعتمادی عمومی مردم به وعده وعدەهای رژیم، طی سال‌ها، زمینه‌های عینی انفجار اجتماعی را فراهم کرده بود. اعتراض‌های پی‌درپی کارگری، مطالبات معلمان و بازنشستگان، جنب‌وجوش دانشجویی و حضور پررنگ زنان، گواهی بود بر انباشت مطالباتی که پاسخی نمی گرفتند.
خیزش آبان ۹۸ در بیش از ۱۹۰ شهر و شهرک از ۲۹ استان و صدها نقطه کشور طنین انداخت. تهیدستان شهری، جوانان بیکار و به حاشیه رانده‌شدگان، ستون فقرات خیابان بودند؛ اما پژواک آن در میان کارگران، دانشجویان و اقشار وسیع دیگری نیز شنیده شد. همبستگی میدانی از به مدد همدیگر شتافتن در خیابان تا پنهان سازی و درمان مجروحان، تصویر دیگری از جامعه‌ای ساخت که از ترس عبور کرده و به شجاعت جمعی رسیده است.
ستون فقرات خیزش آبان ۹۸ تهیدستان شهری و جوانان حاشیه‌نشین بودند اما دامنه اثرگذاری‌اش به سرعت به اقشار دیگر نیز رسید.
خیزش آبان، تهیدستان شهری و جوانان بیکار و به حاشیه رانده شدەگان را در شهرهای بزرگ و کوچک ایران همزمان به حرکت در آورد. شهرهای کردستان و خوزستان که در خیزش دی ماه ۹۶ تا حدودی از حرکت سراسری جدا افتادند در خیزش آبان ماه از همان ابتدا حضور پررنگی در اعتراضات داشتند. مردم زحمتکش کردستان در بعد اجتماعی نشان دادند که برای رهائی از چنگ جمهوری اسلامی راهی جز همبستگی با جنبش انقلابی سراسری برای به زیر کشیدن این رژیم پیش رو ندارند.
خیزش آبان ۹۸ به‌عنوان جنبشی عظیم سیاسی، سقف مطالبات را بالا برد و میدان مبارزات سیاسی و اجتماعی را از حاشیه به متن کشاند. خیزش ۹۸ بذر ایجاد شبکه‌های اجتماعی را در محلات پاشید، سرمایه‌ای که در بزنگاه‌های بعدی و در خیزش انقلابی زن زندگی آزادی به کار آمد. آبان ۹۸ زمینه‌ساز شکوفایی جنبش «زن، زندگی، آزادی» در ۱۴۰۱ شد. انقلاب ژینا زنجیره‌ای از تجربه‌ها، از سازماندهی میدانی تا شجاعت فردی، از حرکت های نمادین درخشان تا مطالبه‌گری حقوقی، جامعه را دگرگون کرد و ناکارآمادی سیاست سرکوب را عیان‌تر ساخت و توازن قوای جدید را بوجود آورد. برچیده‌شدن عملی حجاب اجباری و تعمیق شکافهای درونی حاکمیت، نشانه‌های این توازن جدید است؛ هرچند حکومت با موج‌های تازه سرکوب و اعدام کوشیده است عقربه زمان را به عقب برگرداند، اما این اقدامات، تغییری در واقعیت توازن قوای تغییر یافتەی سیاسی در جامعه ایران نمی دهد. اگر خیزش آبان ۹۸ افق سرنگونی جمهوری اسلامی را برجسته کرد؛ خیزش ۱۴۰۱ آن افق را با زبان رهایی‌بخش و فراگیر «زن، زندگی، آزادی» جهانی‌سازی کرد.
اما خیزش آبان ۹۸ با همه عظمت و هزینه‌ها و دست آوردهایش، پس از یک هفته فروکش کرد. یکی از خلأهای تعیین‌کننده، پیوند ناکافی میان خیابان و اعتصاب‌های سراسری در مراکز تولید و خدمات بود؛ پیوندی که می‌تواند ماشین سرکوب را زمین‌گیر و کفه توازن قوا را به سود مردم ستمدیده و استثمار شده سنگین کند. کارگران کارخانه ها و مجتمع های بزرگ صنعتی که با مبارزات پی در پی خود زمینەهای ذهنی قیام آبان را فراهم آورده بودند، اگرچه بسیاری از آنها در ظرفیتهای فردی همراه با مردم قیام کننده در میدان بودند، این بار نیز آمادگی این را نداشتند که با اعتصابات هماهنگ و سراسری خود در مراکز تولید به شورش هم طبقەایهای خود و راهبندان خیابانی بپیوندند و ماشین سرکوب رژیم را زمین گیر کنند و زمینه را برای برپائی اعتصابات سیاسی عمومی آماده کنند . این یکی از کمبودها و نقطه ضعفهای این قیام تودەای بود. در واقع قیام آبان ۹۸فقط گوشەای از نیروی خود را به میدان آورده بود و آمادگی نبرد نهایی را نداشت. دژخیمان جمهوری اسلامی با کشتار بیش از ۱۵۰۰ نفر از جوانان و با زخمی کردن و بازداشت و زندانی کردن چندین هزار نفر این جنبش انقلابی را وادار به عقب نشینی کردند و فرو نشاندند. خیزش آبان ۹۸ نشان داد که شجاعت خیابانی بدون پیوند پایدار با اعتصاب‌های سراسری و شبکه‌های محلی فرسوده می‌شود.
خیزش آبان ۹۸،با همه هزینه‌ها و زخم‌هایش، افق‌های تازه‌ای را بر روی جامعه ایران گشود، افقی که در خیزش زن زندگی آزادی شکوفاتر شد. امروز، پاسداشت آبان ۹۸ یعنی ایستادن کنار خانواده‌های داغدار، پافشاری بر دادخواهی و ساختن ظرف‌های مشترک برای سازماندهی، همبستگی و گذار به نظمی که در آن انسانها حاکم بر سرنوشت خویش باشند و در امنیت و آزادی و رفاه و برابری زندگی کنند.