روز جهانی جمعیت که هر سال در ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیرماه) برگزار می‌شود، فرصتی است برای تأمل در مسائل مربوط به رشد جمعیت، توسعه پایدار و کیفیت زندگی انسان‌ها در سراسر جهان. این روز که توسط سازمان ملل متحد تعیین شده، بر اهمیت مسائل جمعیتی و تأثیر آن بر آینده کره زمین تأکید میکند.
روز جهانی جمعیت برای اولین بار در سال ۱۹۸۹ توسط « شورای برنامه توسعه سازمان ملل»( یو ان دی پی (تعیین شد. این روز در یادبود روزی انتخاب شد که جمعیت جهان به ۵ میلیارد نفر رسید. امروزه که جمعیت جهان از ۸ میلیارد نفر عبور کرده، اهمیت این روز بیش از پیش احساس می‌شود.
بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به ویژه در آفریقا و آسیا، با رشد سریع جمعیت مواجه هستند. این رشد سریع می‌تواند فشار زیادی بر منابع طبیعی، زیرساخت‌ها و خدمات عمومی وارد کند. در مقابل، بسیاری از کشورهای توسعه یافته با کاهش نرخ زاد و ولد و پیری جمعیت مواجه هستند. این موضوع چالش‌هایی در زمینه تأمین نیروی کار، نظام‌های بازنشستگی و مراقبت‌های بهداشتی ایجاد میکند.
.یکی از محورهای اصلی روز جهانی جمعیت، تأکید بر اهمیت دسترسی به خدمات بهداشت باروری و حمایت از حقوق زنان در تصمیم‌گیری درباره باروری است. هم چنین رشد جمعیت و تأثیر آن بر محیط زیست، تغییرات اقلیمی و مصرف منابع طبیعی از دیگر موضوعات مهم این روز محسوب می‌شود.
روز جهانی جمعیت فرصتی است برای تأمل در این واقعیت که مدیریت صحیح مسائل جمعیتی، کلید دستیابی به توسعه پایدار و آینده‌ای بهتر برای همه انسان‌هاست. این روز یادآور این نکته مهم است که جمعیت نه تهدیدی است که باید از آن ترسید و نه منبعی که بدون برنامه‌ریزی می‌توان از آن بهره برد، بلکه فرصتی است که با مدیریت هوشمندانه می‌تواند به رفاه و پیشرفت جوامع انسانی کمک کند.
هر سال، روز جهانی جمعیت موضوع خاصی را مطرح میکند تا توجه جهانی را به جنبه‌های مختلف مسائل جمعیتی جلب کند. این رویکرد موضوعی کمک میکند تا هر سال بر یکی از جنبه‌های مهم این حوزه تمرکز کرده و راه‌حل‌های عملی ارائه شود.
رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد.ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه‌ی سالم جمعیت و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، به‌ویژه اعتیاد، سوانح، آلودگی‌های زیست‌محیطی و بیماری‌هافرهنگ‌سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیش‌بینی سازوکار لازم برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندی‌های سالمندان در عرصه‌های مناسبتوانمندسازی جمعیت در سن کار با فرهنگ‌سازی و اصلاح، تقویت و سازگار کردن نظامات تربیتی و آموزش‌های عمومی، کارآفرینی، فنی‌حرفه‌ای و تخصصی با نیازهای جامعه و استعدادها و علایق آنان در جهت ایجاد اشتغال مؤثر و مولد.بازتوزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیتی مديريت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سياست‌هاي كلي جمعيّت با تدوين و اجراي ساز و كارهاي مناسب
ایران یکی از کشورهایی است که در نیم قرن گذشته از لحاظ افزایش جمعیت تحولات شگرفی را تجربه کرده است. جمعیت ایران از حدود ۳۴ میلیون نفر در سال ۱۳۵۵ به نزدیک به ۹۰ میلیون نفر در حال حاضر رسیده است. در این رابطه جمهوری اسلامی ایران به‌طور مستمر سیاست‌های جمعیتی متنوعی را اتخاذ کرده است . سیاست‌های جمعیتی در ایران را می توان به دو دوره تقسیم کرد:
دوره اول: تشویق به افزایش جمعیت (دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ )
در این دوره، به دلیل جنگ ایران و عراق و لزوم تأمین نیروی انسانی، سیاست‌های تشویقی برای افزایش جمعیت به کار گرفته شد. برنامه‌هایی برای افزایش باروری و تشویق خانواده‌ها به داشتن فرزندان بیشتر اجرا شدند. این امر باعث افزایش نرخ باروری به ۵.۴ فرزند به ازای هر خانم در اوایل دهه ۱۹۹۰ شد.
دوره دوم: کنترل جمعیت و کاهش نرخ باروری (از اوایل دهه ۱۹۹۰ تا کنون )
از اواسط دهه ۱۹۹۰، با توجه به بحران اقتصادی و اجتماعی ناشی از رشد جمعیت، سیاست‌های کنترل جمعیت و کاهش نرخ باروری آغاز شد. برنامه‌های جامع بهداشتی، آموزش درباره کنترل زاد و ولد و دسترسی به روش‌های پیشگیری از بارداری از جمله این سیاست‌ها بودند. این اقدامات به کاهش نرخ باروری به حدود ۲.۰ فرزند به ازای هر خانم در سال‌های اخیر منجر شده است. بطوریکه اکنون نرخ رشد جمعیت ایران به کمتر از ۱ درصد رسیده است.
کاهش رشد جمعیت در ایران در شرایطی است که خامنه ای مدام فرمان صادر کرده است که جمعیت ایران باید به ۱۵۰ ملیون برسد. اما آگاهی و واقع بینی مردم فراتر از توهمات خامنه ای عمل کرده اند. علیرغم فتواها و فرمانهای خامنه ای رشد جمعیت ایران کند شده است. این رژیم با پافشاری بر ادامه جنگ ۸ ساله ایران و عراق، با مداخله در مسائل منطقه ای، با اجرای پروژه های ماجراجویانه اتمی و موشکی، با صرف میلیاردها دلار برای گسترش موسسات مذهبی، همه اینها بر متن یک فساد نهادینه شده مالی، تریلیونها دلار از ثروت مردم این کشور و حاصل رنج و کار آنان را بر باد داده است. کار را به جائی رسانده است که امروز بیش از ۷۰ درصد مردم ایران زیر خط فقر زندگی می کنند. این اوضاع به نوبه خود موجب بروز انواع ناهنجاری ها و آسیبهای اجتماعی از قبیل تن فروشی، اعتیاد به مواد مخدر، زباله گردی ، کارتنخوابی کودکان کار و خودکشی و غیره شده اند. بر چنین زمینه ای و در ادامه چنین سیاستی است که خامنه ای مدام مسئولان زیر دستش را به باد انتقاد می گیرد که چرا سیاست افزایش جمعیت را پیگیرانه به اجرا در نمی آورند.