8 مارس: زن، زندگی، آزادی – پژواکی از مقاومت و انقلاب
ایوب دباغیان
۲مارس ۲۰۲۵
8 مارس، روز جهانی زن، تنها یک مناسبت تقویمی نیست، بلکه پژواکی از مبارزات تاریخی زنانی است که برای حقوق برابر، آزادی، و رهایی از سرکوب و استثمار جنگیده‌اند. این روز که ریشه در اعتصاب‌های کارگری قرن نوزدهم دارد، امروزه به نماد مقاومت جهانی علیه تبعیض جنسیتی، طبقاتی و سیاسی تبدیل شده است.
اما در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی، 8 مارس، خصوصا امسال معنایی متفاوت دارد.
چون امسال، این روز را در شرایطی گرامی می‌داریم که بسیاری از زنان مبارز در زندان‌های جمهوری اسلامی محبوس‌اند، زیر شکنجه و آزار قرار دارند، و برخی از آنان با احکام سنگین و حتی اعدام مواجه‌اند. زنانی مانند وریشە مرادی، پخشان عزیزی، شریفە محمدی و بسیاری دیگر، که تنها جرم‌شان مقاومت در برابر ستم است، اکنون در بندند.
اما همان‌طور که تاریخ نشان داده، زندان نه پایانی بر مبارزه، که نقطه‌ی آغاز مقاومت‌های تازه است.
♦️ زن، زندگی، آزادی؛ قیامی فراتر از مرزها
جنبش «زن، زندگی، آزادی» که پس از قتل حکومتی مهسا (ژینا) امینی در شهریور 1401 به اوج رسید، نشان داد که خواسته‌های زنان ایران، تنها در چارچوب مطالبات جنسیتی محدود نمی‌شود، بلکه بخشی از مبارزه‌ای گسترده علیه استبداد، فقر، و نابرابری طبقاتی است.
این جنبش ثابت کرد که آزادی زنان، نه یک مطالبه‌ی جداگانه، بلکه بخشی از آزادی کل جامعه است. زنان ایران، نه تنها برای حقوق فردی خود، بلکه برای سرنگونی نظامی که بنیانش بر تبعیض، سرکوب، و استثمار بنا شده، مبارزه می‌کنند.
جنبش «زن، زندگی، آزادی» نشان داد که مبارزه‌ی زنان، تنها به خیابان‌ها محدود نمی‌شود.
ــ در کارخانه‌ها و محیط‌های کار، زنان در اعتراضات کارگری و اعتصابات نقش کلیدی ایفا کردند.
ــ در دانشگاه‌ها، دانشجویان زن در برابر سرکوب و تبعیض مقاومت کردند.
ــ در زندان‌ها، زنان زندانی با نوشتن نامه‌های افشاگرانه و مقاومت در برابر شکنجه، صدای اعتراض را زنده نگه داشتند.
این جنبش، همچنین یک پیام جهانی داشت: و آن اینکه «آزادی زنان، پیش‌شرط آزادی کل جامعه است.»
♦️ زنان زندانی؛ نماد مبارزه، نه قربانیان سرکوب
رژیم جمهوری اسلامی، همواره تلاش کرده که زنان مبارز را با زندان، شکنجه و اعدام به سکوت وادارد. اما تجربه نشان داده که این زنان، نه قربانیان خاموش، بلکه پیشگامان مقاومت‌اند.
وریشە مرادی، پخشان عزیزی، شریفە محمدی و دیگر زنان زندانی، امروز در دل بیدادگاه‌های جمهوری اسلامی، نمادی از مقاومت و پایداری شده‌اند. آن‌ها ثابت کرده‌اند که سرکوب، تنها آتش مبارزه را شعله‌ورتر می‌کند. و زندان‌های جمهوری اسلامی، نه سیاه‌چال‌های خاموش، بلکه کانون‌های مقاومت‌اند.
زنان زندانی در طول تاریخ، نه تنها در برابر شکنجه تسلیم نشده‌اند، بلکه با طنین صدای رسایشان، شرکت در اعتصاب غذا، و افشاگری علیه حکومت، مبارزه را از درون زندان‌ها ادامه داده‌اند.
تا زمانی که زنان در زندان‌اند، هیچ کس در جامعه آزاد نیست.
♦️ همبستگی زنان و مردان آزادی‌خواه؛ مبارزه‌ای مشترک برای رهایی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جنبش «زن، زندگی، آزادی» این است که تنها یک جنبش زنان نبوده، بلکه مردان آزادی‌خواه و عدالت‌طلب نیز دوشادوش زنان در آن شرکت داشته‌اند.
مبارزه‌ی زنان برای آزادی، جدا از مبارزه‌ی طبقه‌ی کارگر، دانشجویان، و همه‌ی ستمدیدگان نیست. در اعتراضات سراسری، زنان و مردان دوشادوش یکدیگر علیه استبداد جنگیده‌اند. این نشان می‌دهد که رهایی زنان، تنها در گرو رهایی کل جامعه از بندهای استبداد و سرمایه‌داری است.
زنان ایران، همواره در خط مقدم مبارزه بوده‌اند، اما این مبارزه تنها زمانی به پیروزی می‌رسد که همه‌ی نیروهای انقلابی، با درک مشترک از سرکوب و استثمار، در کنار هم بایستند.
♦️ نقش و پشتیبانی جریانات سیاسی و گروه‌های مردمی در حمایت از مبارزات زنان
مبارزات زنان برای آزادی و برابری، تنها یک حرکت فردی یا محدود به یک گروه خاص نیست. بلکه، این جنبش یک پدیده اجتماعی و سیاسی است که با پشتیبانی فعال گروه‌ها و جریانات سیاسی مختلف در داخل و خارج کشور همراه است. احزاب و گروه‌های سیاسی با نگرش‌های مترقی، چپ‌گرا، سوسیالیستی و آزادی‌خواه، همراه با دیگر جریانات مردمی که در پی تغییرات بنیادی در نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستند، نقش مهمی در این مبارزات ایفا کرده‌اند.
این جریانات، از طریق سازماندهی اعتراضات، اعتصابات، تظاهرات، و فعالیت‌های رسانه‌ای، همبستگی خود را با جنبش زنان اعلام کرده‌اند و از حقوق انسانی و آزادی‌های بنیادی حمایت کرده‌اند. در کنار زنان مبارز، گروه‌های کارگری، دانشجویی، فرهنگی و دیگر اقشار مردم ستمدیده نیز نقش برجسته‌ای در گسترش و تقویت این جنبش ایفا کرده‌اند.
این همبستگی، به‌ویژه در شرایطی که رژیم تلاش می‌کند صدای معترضان را خاموش کند، اهمیت ویژه‌ای دارد. حمایت‌های جریانات سیاسی نه تنها به تقویت روحیه مقاومت در میان زنان و مردان معترض کمک کرده است، بلکه در عرصه‌های بین‌المللی نیز باعث شده صدای این جنبش به گوش جهان برسد.
♦️ نقش دیاسپورا؛ صدای مبارزان در تبعید
یکی دیگر از ابعاد مبارزات امروز، نقش دیاسپورا و مبارزان تبعیدی است.
هزاران زن و مرد آزادی‌خواه که به دلیل سرکوب، شکنجه، و فشارهای سیاسی از ایران مهاجرت کرده‌اند، اکنون در خارج از کشور به مبارزه ادامه می‌دهند.
ــ آن‌ها با سازماندهی اعتراضات جهانی، رژیم ایران را در سطح بین‌المللی تحت فشار قرار داده‌اند.
ــ با فعالیت‌های رسانه‌ای، صدای زنان زندانی و مبارزان داخل کشور را به گوش جهان رسانده‌اند.
ــ با فشار بر نهادهای بین‌المللی، تلاش کرده‌اند جمهوری اسلامی را به‌خاطر جنایت‌هایش مورد محاکمه و پاسخگویی قرار دهند
جنبش دیاسپورا، نشان داده که مبارزه برای آزادی، مرز نمی‌شناسد.
همبستگی میان مبارزان داخل و خارج کشور، یکی از مهم‌ترین عوامل ادامه‌ی این مبارزه است. دیاسپورا، نه فقط یک کنشگر ناظر، بلکه بخشی از این مقاومت جهانی است
♦️ 8 مارس؛ نماد مبارزه‌ای که ادامه دارد
8 مارس امسال، تنها یک یادآوری از مبارزات گذشته نیست، بلکه فراخوانی برای آینده است.
این روز، یادآوری می‌کند که آزادی زنان، بدون سرنگونی استبداد ممکن نیست.
این روز، یادآوری می‌کند که مبارزه، تنها در خیابان‌ها نیست، بلکه در زندان‌ها، در رسانه‌ها، و در هر جایی که صدای اعتراض بلند شود، ادامه دارد.
اما این مبارزه نیاز به همبستگی دارد.
ــ رسانه‌ها باید صدای زنان زندانی را تقویت کنند و از فراموش شدن نام آن‌ها جلوگیری کنند.
ــ مردم در داخل و خارج از ایران، باید از طریق اعتراض، تجمع و فعالیت‌های رسانه‌ای، فشار را بر رژیم افزایش دهند.
ــ سازمان‌های بین‌المللی باید جمهوری اسلامی را به‌خاطر نقض سیستماتیک حقوق زنان، سرکوب وحشیانه مخالفان و اعدام‌های روزانه زندانیان بی‌گناه، به‌طور عاجل و قاطع به محاکمه کشانده و پاسخگو سازند، زیرا این رژیم دیگر هیچ‌گونه مشروعیت یا صلاحیتی برای ادامه حاکمیت ندارد و تنها راه‌حل، سرنگونی و برچیده شدن آن است.
♦️ زن، زندگی، آزادی؛ آینده‌ای که ساخته خواهد شد
8 مارس امسال، تنها یک روز برای گرامیداشت مبارزات زنان نیست، بلکه نمادی است از امیدی که در دل سرکوب‌ها هنوز زنده مانده است. امیدی که از عمق زندان‌ها، از خیابان‌های پرخون، و از تبعید فریاد می‌زند.
این مبارزه محدود به امروز نیست؛ این یک جنبش جهانی است که برای آزادی، برابری، و عدالت مبارزه می‌کند. این مبارزه در جریان است و تا زمانی که آزادی، عدالت و برابری محقق نشوند، ادامه خواهد داشت
گرامی باد ۸ مارس، نماد مبارزه و امید
به امید پیروزی نهایی، روزی که ظلم به پایان رسد و آزادی، برابری و عدالت حاکم شود.