بخش اول
در مورد تجارت مواد مخدر در ایران و این واقعیت که سپاه پاسداران و دستگاههای امنیتی در پشت صحنه این تجارت، حضور گسترده ای دارند و بخش بزرگی از میلیاردها دلاری که از این بازرگانی جنایتکارانه حاصل میشود را به جیب میزنند، فراوان سخن گفته شده است. بنا به همین واقعیت است که کسی سخنان مقامات دولتی و دلسوزی های ریاکانه شان را در رابطه با این مشکل اجتماعی جدی نمی گیرد. از این رو هشیاری خانواده ها و اقدامات مردمی برای مبارزه با این بلای خانمانسوز در شرایط کنونی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مردم هشیار که به حق به اقدامات رژیم در این زمینه اعتمادی ندارند، بایستی در یک همیاری اجتماعی خود به دفاع از جامعه و فرزندانشان در این رابطه برخیزند. در شرایطی که جامعه تحت حاکمیت یک رژیم ضد مردمی قرار دارد، در رابطه با قاچاقچیان و عوامل فروش مواد مخدر کار زیادی نمی توان کرد. اما این به معنی آن نیست که بایستی دست روی دست گذاشت و اجازه داد تا داس مرگ این مجرمین جنایتکار به جان جوانان و بخش های وسیعی از مردم این کشور بیفتد و این چنین زندگی انسانها را به تباهی بکشد.
مبارزه با مواد مخدر در مقیاس اجتماعی بویژه در شرایطی که دولت به وظیفه خود عمل نمی کند، شامل چند مرحله است:
مرحله نخست اقدامات پیشگیرانه است. گسترش اعتیاد به مواد مخدر در ایران در حدی است که جا دارد خانواده هائی هم که از این بلا بدور مانده اند، به عنوان خطری که در کمین است، پرداختن به آن را امر خود بدانند. میگویند، “علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد”. نبایستی منتظر ماند تا این بلا در خانه مان را بزند و آنگاه به سراغ دفع آن برویم. قبل از آنکه شاهد درد و رنج یکی از عزیزانمان در دام اعتیاد باشیم، بایستی به عنوان یک آسیب اجتماعی عمومی به آن بپردازیم، بطوریکه که آگاهی افراد خانواده از بزرگ و کوچک در این زمینه مدام ارتقاء یابد و یک گارد عمومی در برابر آن بوجود اید. بالابردن روحیه احساس مسئولیت نسبت به دیگران در عین حال یک اقدام پیشگیرانه برای حفاظت از افراد خانواده در مقابل دوری کردن از مواد مخدر و پاک ماندن در این زمینه است. افراد مسئول تر در میان اعضاء خانواده باید آگاهی خود را در مورد جوانب گوناگون این خطر ارتقاء دهند و این اگاهی را به دیگران منتقل کنند. جوانان بايد درباره ظواهر فريبنده مواد مخدر آموزش ببينند. آنها باید بدانند اگر ماده مخدر برای مدت کوتاهی به آنها شادی یا بی خیالی یا فراموشی و یا هر حالت دیگری از این قبیل می بخشد، در مقابل ذره ذره درون و جسم آنها را به نابودی نزدیک میکند. اگر دولت ضد مردمی از ابزارهای اموزشی که در اختیار دارد، برای انجام این وظیفه استفاده نمی کند، در این صورت بار مسئولیت افراد هشیار در درون خانواده بیشتر می شود.
مرحله دوم، آگاهی از وجود اعتیاد به مواد مخدر است. اطلاع یافتن سریع از اعتیاد یکی از افراد خانواده در مراحل اولیه، در جلوگیری از پیشروی آن بسیار موثر است. طبیعی است که نوجوانان و جوانانی که بدام اعتیاد می افتند، تلاش می کنند اعتیاد خود را برای مدتی از افراد دیگر خانواده مخفی نگهدارند. بایستی در خانواده فضایی فراهم شود که افراد بتوانند صادقانه مشکلات خود را در هر زمینه و از جمله در زمینه اعتیاد با دیگران درمیان بگذارند. وقتی آثار اعتیاد بوضوع در چهره ها و رفتار نمایان می شود، کار درمان مشکل تر خواهد شد. از اینرو دقت در این رابطه و حتی عادت دادن جوانان در خانواده به قبول انجام آزمایش های پزشکی در این زمینه بسیار مفید است. قاعدتا اینگونه آزمایش ها در کشوری مانند ایران که اعتیاد به مواد مخدر دامن میلیونها نفر را گرفته است، بایستی در مدرسه و دبیرستان و حتی دانشگاهها بطور عمومی و اجباری انجام شوند، بدون آنکه خطر اخراج و مجازات افراد آلوده را تهدید کند. اما اگر دولت خود را در این زمینه مسئول نمیداند، این مسئولیت را افراد مسئول تر خانواده می توانند بعهده بگیرند. در هر حال نبایستی با ترساندن افراد از آشکار شدن نتایج آزمایش ها آنها را از محیط خانواده و مراکز تحصیلی فراری داد. در صورت آشکار شدن علائم اعتیاد، رفتار دلسوزانه واقعی در امر معالجه بسیار موثر خواهد بود.
مرحله سوم، درمان اعتیاد به مواد مخدر نخستین شرط موفقیت در امر درمان قبول این واقعیت است که به شخص معتاد نه به عنوان مجرم بلکه بعنوان بیمار نگریسته شود. امر درمان نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق پزشکی و درمانی در این زمینه است. روشهای ناکارآماد و غیر علمی میتواند به نتایج منفی منجر شود. هر چه دوره اعتیاد به مواد مخدر طولانی تر بوده باشد کار معالجه تخصصی تر خواهد بود. در این رابطه کمک گرفتن از پزشکان و روانپزشکان مسئول و با وجدان ضروری است.
هم اکنون در سطح ایران صدها مرکز غیر دولتی وجود دارند که داوطلبانه به دادن خدمات در این زمینه به خانواده ها و معتادین مشغول هستند. تجربه تاکنونی نشان داده است که کار این مراکز، از مراکز دولتی ترک اعتیاد که بصورت زندان و بازداشتگاه و با روشهای بوروکراتیک اداره میشوند بسیار موثر تر بوده اند. رژیم نه تنها تسهیلاتی در اختیار این مراکز قرار نمی دهد، بلکه در بسیاری موارد از صدور مجوز رسمی برای انان نیز خوداری میکند. در برنامه فردا در این مورد بازهم سخن خواهیم گفت.