اولیویە گروژان
روزنامە لوموند، ١٣ دسامبر ٢٠٢٢
برگردان : عزیز ماملی
اولیویە گروژان نویسندە، پژوهشگر و استاد دانشگاە سوربن، از حذف حزب كارگران کردستان از لیست اروپایی سازمانهای تروریستی دفاع می‌كند،
این امر با هدف ” نوآوری سیاسی” و بە منظور ایجاد موازنە علیە سیاستهای ضد كردی اردوغان انجام می‌پذیرد.
بمب‌گذاری١٣نوامبردراستانبولششكشتەبرجایگذاشت. تركیە بی‌درنگ حزب كارگران كردستان را نشانە گرفت و سلسلە عملیات بمباران علیە مناطق خودمدیریتی شمال و شرق سوریە را آغاز نمود، تركیە این نهادها را متهم می‌كند كە وابستە بە حزب كارگران کردستان هستند : در نتیجە این حملات هفتاد نفر كشتە شدند و این در حالی است كە تاكنون مشخص نشدە چە كسی مسؤل این بمب‌گذاری است، صدالبتە این امر بە سود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور تركیە است كە چند ماه ماندە بە انتخابات آسیب پذیر بە نظر می‌رسد.
آمریكا، انگلیس، فرانسە و روسیە با ملایمت اعتراض كردند و تركیە را، كە منطقە را بە فراتر از یك لشكركشی نظامی تهدید می كند، بە “خویشتن‌داری” فرا خواندند. این رویداد مرگبار ترجمان مناسبی است از سرگشتگی رفتار و سیاستهای كشورهای غربی در خاورمیانە، رویكردشان درشمال شرق سوریە، مهم انگاشتن نقش و موقعیت تركیە بە عنوان یک بازیگر منطقەای و بین‌المللی، و نیز قوانین خود این كشورها در قبال تروریسم. با این وجود، مراجعە بە تجارب موجود برای درك سە شاخص مزبور ضروری است :
ابتدا باید بە افسانەای كە از سال ٢٠١٤ سرسختانە از آن دفاع می‌كنند پایان دهند، و آن‌هم عبارت است از تفكیك واضحی كە بین نیروهای سوریە دمكراتیك و یگانهای مدافع خلق، كە مبارزان ” واقعی ” آزادی بە حساب می آمدند، و حزب كارگران كردستان كە باید سازمانی ” تروریستی ” باقی میماند، ایجاد كردەبودند . چنین افسانەای است كە بە ایالات متحدە آمریكا مجال داد كە نیروهای سوریە دمكراتیك را برخلاف خواست تركیە تسلیح و آموزش دهد، و این در شرایطی انجام گرفت كە حزب كارگران كردستان از سوی آمریكا و اتحادیە اروپا تروریست تلقی می‌شد.
بدیهی است کە كلیە نیروهای ائتلاف، كادرو (كادرها) ی پ‌ك‌ك را در سرزمین سوریە ملاقات كردند، ولی مصلحت نبود از آن نام ببرند، در حالی كە همگان از این واقعیت آگاه بودند. یگانهای مدافع خلق و نیروهای سوریە دمكراتیك كە در تداوم پ‌ك‌ك می‌باشند، داعش را در سال ٢٠١٤–٢٠١٥ در كوبانی منكوب كردند، رقە و دیرالزور را در سال ٢٠١٧–٢٠١٨ از آنها پس گرفتند و نهایتا آخرین بازماندەهای سازمان دولت اسلامی را در ماه مارس ٢٠١٩ در باغوز نابود كردند. همین نیروها هستند كە اكنون نیز زندانیان داعشی را، كە دولتهای غربی حاضر بە بازگرداندن آنان بە كشورهای متبوع خود نیستند در زندانهای انباشتە و متراکم خود نگهداری و مدیریت می‌كنند. بنابراین چنین بە نظر می‌رسد كە این افسانە، كە برای منافع ائتلاف كارساز بود، بە ضد خود تبدیل شدە است.
در حقیقت، ائتلاف علیە دولت اسلامی سیاستهای متضاد، متناقض و بسیار ناپایداری را تجربە می‌كند .هیچ برنامەای وجود ندارد، راه خروج هم روشن نیست. آمریكا از سال ٢٠١٨ دو هدف را ترسیم كردەاست: دفاع از چاه‌های نفت در شرق و جلوگیری از ظهور مجدد داعش. ٱمریکا حداقل محافظت لازم را از نیروهای سوریە دمكراتیك و كانتونهای خودمدیریتی در مقابل حملات تركیە بە عمل آوردە است، تا جایی كە به اتفاق روسیە، دست تركیە را باز گذاشتند تا کانتون عفرین را در سال ٢٠١٨ و سپس گری سپی – سركانیە را در سال ٢٠١٩ اشغال نماید.
اما یك هدف پنهانی هم وجود دارد: بحث مربوط بە تفكیك حزب كارگران كردستان از یگانهای مدافع خلق– نیروهای سوریه دمكراتیك، تداوم قلمداد کردن یكی از آنها به عنوان تروریست و دیگری همچو بارویی بر ضد داعش. بنابراین، اگر چه واضح است كە این دو جریان می‌توانند مقررات و دورنماهای متفاوتی داشتە باشند، اما اشتراكاتی هم از نقطەنظر سازمانی و ایدئولوژیك باهم دارند. یگانهای مدافع خلق–نیروهای دمكراتیك سوریە بدون حزب كارگران كردستان بە چە سرنوشتی دچار خواهند آمد؟ با در نظر گرفتن استقرار پ‌ك‌ك در سوریە ( از سال ١٩٨٢ بە بعد ) سناریوی جدایی ٱنها از همدیگر به طور اجتناب‌ناپذیری بە یک جنگ داخلی در درون جنگ داخلی منجر خواهد شد، و نیز بە سازش بین تركیە و سوریە بە قصد نابودی آنها. نبود برنامە مشخص ا ئتلاف برای انجام عملیات، دست تركیە را در تحمیل نقشەهایش بر مناطق كردی و نیز بر خاورمیانە و ناتو باز گذاشتە است. تركیە كە از سال ٢٠١٦ با امضای قرارداد مربوط بە پناهندگان سوری سالانە چند میلیارد دلار بە منظور توقف هجوم مهاجرین از اتحادیە اروپا دریافت می‌کند، هربار تهدید می‌كند كە قرارداد مزبور را لغو خواهد كرد و بە این ترتیب امكان مانور دیپلوماتیك این كشور افزایش می‌یابد. جنگ اوكراین و عضویت تركیە در ناتو نیز بە اردوغان مجال داد تا شرایط خود را در موضوع عضویت سوئد و فنلاند در آن سازمان بر این کشورها تحمیل نماید : بدین ترتیب كشور سوئد اولین عضو پ‌ك‌ك را روز ٣ دسامبر بە تركیە تحویل داد كە بی‌درنگ روانە زندان گردید. جنگعلیەكردهابهتریناستراتژیانتخاباتیاردوغانباقیخواهدماند،آیاهمینگزینەنبودكەاورادرسال٢٠١٥بەقدرترسانید؟
آخرین موضوع بە “تروریزم” پ‌ك‌ك مربوط می‌شود، این برچسب عمدتا سیاسی هرگونە دیالوگ را با این حزب منتفی می‌سازد و بقای آن را بە سوی حفظ موقعیت نظامی‌اش سوق می‌دهد (بقای سیاسی آن تهدید نمی شود، درست بر عكس). زیرا پ‌ك‌ك در پیروزی (ولو موقت) بر داعش بازوی نظامی ائتلاف بود. چند هزار مبارز زن و مرد باتجربە یا تازەنفس برای دفع خطر دولت اسلامی جان خود را از دست دادند. بی‌تردید برخلاف آن‌چە كە برخی از سازمانهای چپ اروپایی بە ما القا می‌كنند، این حزب یك سازمان طرفدار آزادی مطلق نیست، زیرا نهادی است با سابقەی چهل سال که برای جنگیدن، مقاومت در برابر سركوب و همچنین رویارویی با مخالفت‌های داخلی سامان گرفتەاست. ولی پ‌ك‌ك نیرویی تثبیت كنندە است و این ویژگی را حفظ خواهد كرد تا زمانی كە ارادە هماهنگی با این حزب را پیدا کنیم. دستیابی بە تحولی سیاسی در اوضاع كنونی، مستلزم عدول از تایید همەجانبە سیاستهای مستبدانە و خشونت‌بار، و نیز تعصبات ملی‌گرایانە و ضدكردی اردوغان است.
رۆز ٣٠ نوامبر، دادگاە عدالت اتحادیە اروپا در تصمیم خود اعلام نمود كە نام حزب كارگران كردستان نباید در سال ٢٠١٤ در لیست تروریستی ثبت می‌شد، ولی كماكان آن را در لیست‌های اعلام شدە برای سال‌های ٢٠١٥–٢٠٢٠ قرار داد، این تصمیم قابل اعتراض است.
در شرایطی كە دادگستری بلژیك در سال ٢٠٢٠ تشخیص داد كە پ‌ك‌ك نباید بە عنوان سازمانی تروریستی تلقی گردد، روز چهارشنبە ١٤ دسامبر دادگاه عدالت اروپا در مورد درج نام پ‌ك‌ك در لیست ٢٠٢٠ و ٢٠٢١ تصمیم خواهد گرفت. اكنون می‌توان تركیە را آزاد گذاشت تا بە بی‌ثبات‌سازی خاور میانە ادامە دهد و نقش داعش را بر عهدە بگیرد … و یا تصمیم گرفت كە بازیگر دیگری به میز مذاكرات دعوت شود كە تحمیل آن ضروری بە نظر می‌رسد، در غیر این صورت باید انتظار داشت كە كل منطقە در ناامنی، آشوب و نابسامانی تازەای غوطەورشود.
Olivier Grojean :
استاد دانشگاه، پاریس: پانتئون – سوربن
مولف كتابهای:
« La révolution Kurde. Le PKK et la fabrique d’une utopie » ( La Découverte, 2017) et de «Politique de la violence. Organiser la lutte, de la Colombie au Pakistan » 2021, codirigé avec Amin Allal et Gilles Dorronsoro)