برگی از تأریخ تدريس زبان مادرى و راه حل بلشويکها در شوروى سابق، تقدیم به ۱۴۱ هزار کودک بجامانده از تحصیل در استان سیستان و بلوچستان در سال تحصیلی جاری.
شمس الدین امانتی ۷ / ۶ / ۲۰۲۱
در روز ٢٦ دسامبر سال ١٩١٩، سندى به امضاى لنين رسيد. مطابق آن سند “همۀ کسانى که بين ٨ تا٥٠ سال داشته مى بايستى به زبان مادرى خويش يا به زبان روسى خواندن و نوشتن را فرا بگيرند.”
طبق سندی کە بمثابە قانون بود “بيسوادانى که بکار اشتغال داشته، روزانه به مدت ٢ ساعت با دريافت مزد تمام وقت مى بايستى در کلاسهاى سواد آموزى شرکت کنند.”
از آنجايى که براى آموزش توده هاى عظيم مردم معلم بقدر کافى وجود نداشت، بسيارى از روشنفکران و جوانان بصورت گروه هاى فرهنگى سوسياليستى به نهضت سواد آموزى مى پيوستند.
ماکسيم گورکى نويسنده برجسته شوروى، عضو کميسيون «ليکبز» بود و تحت نظر او کتابهاى زيادى براى نوسوادان انتشار يافت.
برای مبارزه با بی سوادی در جریان دومین کنگره سرتاسری شوراها در شوروی تصمیم گرفته شد تا فرا رسیدن سالروز دهمین سال بنیان گذاری دولت شوروی، بیسوادی در میان گروه سنی ١٥- ٣٥ ساله از بین برود.
بدینسان بالغ بر ٨ میلیون نفر می بایستی باسواد می شدند.
با توجه به حجم بالای مشمولین این طرح که می بایست سواد فرا می گرفتند، برای تامین مکان آموزش، تمام اماکن دولتی و عمومی چون کلیساها، باشگاه ها، کارخانه ها و حتی خانه های شخصی در اختیار مراکز آموزشی قرار گرفت.
در نتیجه این مبارزه بی وقفه تا سال ١٩٣٤، بیش از٩٠ درصد مردم شوروی قادر بودند به زبان بومی خویش بخوانند و بنویسند.
در دهه نخست برقراری دولت شوروی، برای بیش از ٤٨ زبان، خط نگارش ابداع کردند تا ضمن جلوگیری از نابودی فرهنگهای بومی، بی سوادی از چهره ملل شوروی زدوده شود و این خدمتی است که بى گمان بايد آن را مديون انقلاب دانست.